Prace konserwatorskie w kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Bołszowcach Polonika

W ramach zadania będzie przeprowadzony II etap konserwacji XVIII-wiecznych portretów rodziny szlacheckiej Jabłonowskich herbu Prus III. Zostały one w kościele namalowane w kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Bołszowcach, są zlokalizowane na ścianie filara wydzielającego kaplicę w pierwszym przęśle od zachodu, po stronie północnej. Na zdjęciach archiwalnych, pochodzących z początku XX w., widoczne są niezachowane dziś kolejne 4 portrety znajdujące się po drugiej stronie kaplicy, na ścianie południowej. Prawdopodobnie przedstawiały pierwszych fundatorów kościoła – Kazanowskich herbu Grzymała wraz z portretem Marianny (Anny Marii) z Kazanowskich, wnuczki pierwszego fundatora kościoła – Marcina Kazanowskiego, małżonki Stanisława Jana Jabłonowskiego (zachowany fragmentarycznie), a matki Stanisława Wincentego (zachowany portret). Portrety te świadczą, iż kaplica upamiętniała osoby powiązane z wielkimi rodami Rzeczypospolitej – Kazanowskimi oraz Jabłonowskimi i pełniła w pewnym sensie rolę „mauzoleum”. Osoby sportretowane – Stanisław Jan, Jan Stanisław, Joanna de Bethune oraz Stanisław Wincenty odgrywały znaczącą rolę na arenie międzynarodowej i były fundatorami wielu wspaniałych budowli sakralnych i ich aranżacji m.in. kościoła Paulinów w Niżniowie, kaplicy Jabłonowskich przy bazylice jasnogórskiej w Częstochowie, kaplicy św. Feliksa przy kościele kapucynów we Lwowie, ołtarza Pana Jezusa Miłosiernego w katedrze lwowskiej, mauzoleum w kościele jezuitów we Lwowie oraz współfundatorami wystroju kościoła: w Bołszowcach, Konkolnikach, Mariampolu, Krzywinie, Międzyrzeczu. Byli również posiadaczami pałaców i zamków ze wspaniałymi ogrodami m.in. w Krzewinie, Niżniowie, Lwowie, Białej Cerkwi , Mariampolu oraz w Płużnem. Warto tu podkreślić, iż zjawisko występowania in situ portretów fundatorów kościoła jest rzadko spotykane, dlatego należy dołożyć wszelkich starań w celu ich zachowania, zatrzymania postępującej degradacji i zdigitalizowania.

Oprócz walorów estetycznych i historycznych zachowane portrety charakteryzują się nietypową jak dla malarstwa ściennego techniką wykonania – połączeniem techniki fresku z techniką tłustej tempery. Prezentują zarówno warsztat sztalugowy w obrębie portretów: podkład na całej powierzchni, modelunek światłocieniowy, kompozycję i sposób malowania, jak i również warsztat malarstwa ściennego w obrębie ram, wstęg z napisami i tła. Prawdopodobnie malowidła zostały wykonane przez dwóch artystów specjalizujących się w odmiennych technikach wykonania lub przez jednego, który specjalizował się wyłącznie w malarstwie sztalugowym, nie mającym zbyt dużego doświadczenia z tak dużą powierzchnią oraz technologią ścian, na co wskazują widoczne w fotografii w świetle reflektografii IR autorskie zmiany kompozycji (portret Stanisława Wincentego) oraz zastosowanie różnych technik, w zależności od stopnia trudności kompozycji.

W ramach I etapu konserwacji, zrealizowanego w 2023 r., przeprowadzono następujące prace: wzmocnienie strukturalne tynków, podklejenie wypraw tynkarskich z podłożem oraz wypraw z warstwą malarską, usunięcie wtórnych nieestetycznych kitów i retuszy, uzupełnienie ubytków z odtworzeniem oryginalnej faktury oraz wstępne scalenie ubytków warstwy malarskiej. Wykonano również rozbudowane, specjalistyczne badania laboratoryjne identyfikujące technikę i technologię malowideł oraz kwerendę w zakresie historii i historii sztuki. Planowane na 2024 r. prace przewidują konserwację estetyczną portretów: wykonanie retuszu naśladowczego, rekonstrukcji brakujących fragmentów kompozycji, opracowanie ekspozycji najbardziej zniszczonego portretu – Stanisława Jana (wyeksponowanie zachowanych fragmentów polichromii) oraz poszerzenie kwerendy w zakresie historii sztuki, dotyczącej warsztatu artysty.